گزارش نشست علمی- پژوهشی " نقد و بررسی برخی از مقررات قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی وعلائم تجاری

گزارش نشست علمی- پژوهشی " نقد و بررسی برخی از مقررات قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی وعلائم تجاری"

زمان: 20 اذر ماه، شنبه ساعت 13 الی 15

1- دکتر فیصل عامری

2- دکتر مهدی زاهدی

3- دکتر حمید رضا عزیزی

این نشست در تاریخ فوق به همت گروه حقوق عمومی و بین الملل و با سخنرانی استادان ارجمند زیر برگزار گردید. 

1. دکتر فیصل عامری: " نقش حقوق مالکیت فکری در امر توسعه وضرورت بازنگری در قانون ثبت اختراعات، علائم تجاری  طرحهای صنعتی ایران "

دکتر فیصل عامری  در راستای بررسی نقش حقوق مالکیت فکری در امر توسعه ضمن تائید نقش روانی –سیاسی حقوق مالکیت فکری در فعالیت های تحقیق و توسعه و نیز جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی افزایش مدت زمان حق انحصاری ناشی از این مالکیت را به حداقل 20 سال و گسترش دامنه این انحصار را به دیگر صنایع امری  در جهت تحکیم منافع شرکت های فراملی و برخلاف منافع عمومی دانستند. وی درخصوص توجیه اقتصادی تثبیت و تحکیم حق انحصاری خاطر نشان ساخت که چنین توجیهی مبتنی بر درونسازی هزینه های منفی برونی (   Negative Externalities   ) که خاص اموال غیرمنقول و استهلاکی است.  بنظر ایشان این استدلال در خصوص علم، دانش و مهارت که با یک یا چندین بار استفاده از بین نمی رود قابل انطباق نیست و انحصار در این خصوص بیشتر محرومیت عموم مردم از بهره برداری از مزایای مثبت دانش و مهارت های بشری (Positive Externalities     ) بدنبال دارد.  

در مورد محدودیت های قانونی که به منظور سوءاستفاده از حق انحصاری در قانون ایران پیش بینی شده است آنها را ناکارا و بیشتر در جهت تامین و تحکیم دارندگان حق انحصاری توصیف نمود.  به عبارتی دیگر شرط احراز مدت زمان برای صدور مجوز اجباری بهره برداری از تکنولوژی ثبت شده – بنظر ایشان- عملا استفاده از این شرط را غیرممکن ساخته است(ماده 17 قانون ثبت اختراعات...ایران). علاوه براین، اتخاذ اصل زوال حق انحصاری در سطح ملی که در ماده های 15 و 40 قانون مزبور پیش بینی شده اند، عملا راه را برای انحصار بازار ملی ایران توسط شرکت های فراملی هموار کرده است. بنابراین، ضرورت اصلاح قانون ثبت اختراعات....را تاکید و اظهار امیدواری کردند که لایحه جدید ایران چنین مواردی را مورد لحاظ قرار داده باشد.

2. دکتر مهدی زاهدی : درآمدی بر بند دال ماده ۴ قانون ثبت اختراعات طرحها ی صنعتی  و علایم تجاری مصوب ۱۳۸۶ سخنرانی 

مطابق ماده ۴ قانون ثبت اختراعات منابع ژنتیک و اجزای تشکیل دهنده آن ها و فرایند های بیولوژیک تولید آنها از حیطه حمایت اختراعات مستثنی شده است.دلایل عمده مخالفت با ثبت اختراعات مهندسی ژنتیک علی رغم داشتن شرایط سه گانه ثبت اختراع گوناگون است که  از جمله آنها میتوان به دلایل اقتصادی، زیست محیطی، اخلاقی و حقوق بشری اشاره نمود.

اعمال مهندسی ژنتیک را می توان به ۲ بخش تقسیم نمود.دسته اول شناخت و معرفی ژن های موجودات زنده اعم از گیاه حیوان  وانسان است آنگونه که در طبیعت وجود دارد. دسته دوم شامل دستورزی های انسانی در ژنوم موجود زنده  میباشد که بدلایل بهداشتی ، درمانی و تغذیه ای توسط بشر صورت می‌گیرد و منجر به تولید محصولات جدید میگردد که از آن به محصولات تراریخته یا نو ترکیب تعبیر میشود.بر اساس قانون استفساریه بند دال ماده ۴ فوق الاشاره مجلس شورای اسلامی اعلام نموده ممنوعیت ماده مزبور شامل آن دسته از منابع ژنتیک میگردد که به طور طبیعی در طبیعت وجود دارد و لذا شامل آن دسته از  اعمال مهندسی ژنتیک که ناشی از دخالت مخترع در تغییر و اصلاح یا تکمیل ژن های موجودات زنده میشود نمیگردد  و چنین ابداعاتی در صورت داشتن شرایط ثبت اختراع قابل ثبت و حمایت خواهد بود

3. دکتر عزیزی: مفهوم و اهمیت افشاءاطلاعات اختراعات در نظام حق اختراع 

مفهوم افشاء اطلاعات اختراع در نظام حقوقی حق اختراع در چند حالت و وضعیت مختلف مطرح میشود.نخست در مورد احراز مفهوم جدید بودن به عنوان یکی از شرایط ماهوی اختراعات وفق بند ه ماده چهار قانون ثبت اختراعات  این مفهوم مطرح میشود به این معنی که اختراعی جدید می باشد که قبل از تسلیم اظهار نامه در هیچ جای دنیا اطلاعات آن افشاء نشده باشد.بنابراین افشاء اختراع  قبل از تسلیم اظهارنامه ثبت اختراع به هر طریق اعم از افشاء کتبی یا استفاده عملی و یا به هر طریق دیگر وصف تازگی اختراع را زایل می کند و لذا توصیه می شود قبل از هرگونه چاپ مقاله و یا استفاده از اختراع ابتدا اظهارنامه ثبت تسلیم اداره ثبت اختراعات شود. دوم مفهوم افشاء در احتساب مهلت ارفاقی ثبت اختراع وفق بند ه ماده چهار قانون مذکور می باشد به این مفهوم که از زمان افشاء اختراع صاحب اختراع شش ماه فرصت دارد که نسبت به تسلیم اظهارنامه ثبت اختراع اقدام نماید در غیر این صورت اظهارنامه وی به دلیل فقدان تازگی رد میشود.سومین وضعتی که مفهوم افشاء مطرح می شود در کارکرد نظام حق اختراع می باشد به این معنی که یکی از کارکرد های نظام ثبت اختراع جلوگیری از تکرار و دوباره کاری در تحقیقات تکنولوژیکی است رسیدن به این هدف مستلزم دسترسی به اطلاعات اختراع ثبت شده می باشد براین اساس وفق بند ج ماده شش قانون مذکور مخترع بایستی هنگام تسلیم اظهارنامه  اطلاعات اختراع خود را به اندازه کافی افشاء نماید به گونه ای که هر شخص با مهارت متعارف بتواند بر اساس این اطلاعات اختراع را مجددا بسازد به عبارت دیگر افشاء بایستی موثرباشد و بر اساس شرط توانمند سازی امکان پیاده سازی آن اختراع توسط شخص با مهارت متعارف ممکن باشد.اما تاثیر گذاری این شرط در نظام توسعه ای کشور مستلزم دقت و بررسی در دریافت اطلاعات اظهارنامه اختراع از سوی اداره ثبت اختراعات است. چهارمین وضعیتی که موضوع افشاء اطلاعات مطرح می شود موجبات بطال اختراع وفق ماده هجده قانون مذکور می باشد به این معنی که عدم افشاء موثر اختراع از موجبات ابطال پتنت می باشد و هر شخص ذینفع می تواند به استناد عدم افشاء موثر ابطال اختراع ثبت شده را از دادگاه های حقوقی تهران در خواست نماید.