موت هانری دونان
مسابقات شبیهسازی دیوان کیفری بینالمللی (ICC) یادوارة هانری دونان، بنیادگذار کمیتة بینالمللی صلیب سرخ، هر ساله برای تعلیم دانشجویان مستعد و همچنین آشنایی بیش از پیش آنها با رویّه دادگاهها در زمینة حقوق بشردوستانه و حقوق بینالملل کیفری در منطقة جنوب آسیا با همکاری کمیته بینالمللی صلیب سرخ برگزار میشود.
در سال 2001 نمایندگی صلیب سرخ در جنوب آسیا مسابقات موتکورت یادوارة هانری دونان را با هدف ارتقای سطح آگاهی و دانش حقوق بشردوستانه در بین دانشجویان حقوق در دانشگاههای هند بنیاد نهاد. این مسابقات به نام هانری دونان بنیادگذار کمیتة بینالمللی صلیب سرخ در سال 1863 نامگذاری شده است. در سال 2005 کمیتة بینالمللی صلیب سرخ و جامعة هندی حقوق بینالملل (ISIL) این مسابقات را در سطح منطقة جنوب آسیا برگزار کردند و از آن پس، این مسابقات در دو سطح داخلی و جنوب آسیا برگزار میشود. از آن پس، کشورهای هند، نپال، بنگلادش، ایران، پاکستان، سریلانکا و غیره، هر ساله با فرستادن نمایندگانی از دانشگاههای خود، در این مسابقات شرکت میکنند. چهار تیم برتر این مسابقات منطقهای به مسابقات حقوق بشردوستانه در هنگکنگ اعزام میشوند؛ بنابراین شرکتکنندگان در مسابقات موتکورت هانری دونان، در سه سطح ملی، منطقة جنوب شرقی آسیا و آسیا و اقیانوسیه به رقابت میپردازند.
مرحلة اول این مسابقات در سطح ملی و با شرکت تیمها از دانشگاههای سراسر کشور برگزار میشود. در ایران، این مسابقات با همکاری کمیته بینالمللی صلیب سرخ، کمیتظ حقوق بشردوستانه، انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد و مؤسسة مطالعات و پژوهشهای حقوق شهر دانش در تهران برگزار میشود. شرکت کنندگان در قالب تیمهای سهنفره متشکل از دانشجویان کارشناسی یا کارشناسی ارشد در این مسابقات شرکت میکنند. هر تیم از دو موتر و یک عضو پژوهشی تشکیل شده است که موظف هستند براساس سناریوی ارسالشده از طرف کمیتة برگزارکنندة مسابقات در هند، اقدام به نگارش دولایحه در مقام دادستان و وکیل مدافع کنند.
در مقام دادستان دیوان کیفری بینالمللی، تیمها با بهرهگیری از اساسنامة دیوان و سند عناصر جرایم، اتهامات طرحشده برای متهمان را اثبات میکنند و در مقام وکیل مدافع نیز با رد اتهامات طرحشده، برائت متهمان را خواستار میشوند. در این راستا تیمها موظف به رعایت قواعد نگارشی در نظر گرفته شده و همچنین استناد به منابع مرتبط حقوق بینالملل از جمله معاهدات، عرفهای بینالمللی، اصول کلی حقوق و رویّههای قضایی هستند. در دور ملی، این لوایح میتوانند به زبان فارسی یا انگلیسی نگارش شوند. قضات آشنا با حقوق بشردوستانه، این لوایح را ارزیابی و نمرهدهی میکنند و در ارزشیابی نهایی تیمها، تأثیر داده میشوند.
پس از ارسال لوایح در زمان مقرر، تیمها در اولین دور شفاهی ملی، حضور پیدا می کنند؛ دور شفاهی اول به زبان فارسی برگزار میشود و هر تیم ده دقیقه در مقام دادستان و ده دقیقه در جایگاه وکیل مدافع، به مسابقه با سایر تیمها و بیان استدلال های خود میپردازد. در اثنای ارائه هر تیم، قضات به طرح سؤال میپردازند و و موتر ها موظف به پاسخدهی هستند. پژوهشگر تیم نیز به کمک اعضا میآید و همچنین استنادات کتبی تیمها را به هیئت قضات تسلیم میکند. قضات با توجه به توانایی تیم ها در بیان ادلّه، صحّت استدلال های حقوقی و استنادات، پاسخدهی به سؤالات، سطح علمی، اعتماد به نفس و سایر مؤلفهها نمره میدهند و چهار تیم برتر این دور را انتخاب میکنند. تیمهای منتخب، جواز حضور در مسابقات ملی دور دوم را کسب می¬کنند که کلّ آن، به زبان انگلیسی برگزار میشود. در انتهای دور اول ملّی، جوایز بهترین موتر، بهترین پژوهشگر و بهترین لایحه نیز به تیمها و افراد برتر اعطا میشود.
در دور دوم ملّی، تیمها تنها در دور شفاهی به رقابت میپردازند و نیازی به ارائة مجدد لایحة کتبی نیست. مسابقات این دور، با حضور قضات مسلّط به مباحث حقوق بشردوستانه و در سطح بسیار بالایی برگزار میشود. در نهایت نیز با تصمیم قضات دو تیم برتر مرحله دوم در مقام نمایندگان ایران، به مسابقات جنوب آسیا اعزام میشوند.
این مسابقات در فصل پاییز و در یکی از کشورهای شرکتکننده برگزار میشود. تیمهای برتر دور ملی از کشورهای این منطقه، در مسابقاتی به زبان انگلیسی با یکدیگر به رقابت میپردازند. در سالهای اخیر، سناریوی مسابقات منطقهای با مسابقات دور ملّی متفاوت شده است و تیمها موظف به نگارش دو لایحة کتبی در مقام دادستان و وکیل مدافع هستند. رعایت قواعد شکلی مطرحشده، استنادات حقوقی و توانایی استدلال و استفاده مؤثر از حقایق پرونده برای تیمها لازم است. لوایح هر تیم را قضات متخصص بررسی و ارزشگذاری میکنند؛ سپس تیمها در مسابقات شفاهی حضور مییابند و همانند دور ملّی، استدلالهای خود را در زمان مشخصشده بیان میکنند و قضات نیز به طرح سؤالات میپردازند. این مسابقات در سه دور مقدماتی، نیمهنهایی و نهایی برگزار میشود و در نهایت، چهار تیم راهیافته به مسابقات نیمهنهایی مجوز حضور در مسابقات آسیا و اقیانوسیه را کسب میکنند. در پایان نیز جوایز بهترین موتر و بهترین لایحه به تیمهای برتر اعطا میشود.
مسابقات موتکورت حقوق بشردوستانه 14 سال است که در سطح قاره آسیا و اقیانوسیه درکشور هنگکنگ و با شرکت تیمهایی از سراسر قاره آسیا و اقیانوسیه از جمله ژاپن، کره، چین، سنگاپور، مالزی، استرالیا، روسیه و چهار تیم برتر منطقه جنوب شرقی آسیا برگزار میشود. این مسابقات در سطح وسیعتر از مسابقات دور ملی و منطقه ای برگزار میشود و برگزاری سمینارهای مرتبط با حقوق بشردوستانه و مسابقات ایفای نقش) Role Playing (را نیز در بر میگیرد. در این مسابقات نیز تیمها برای سناریوی مطرحشده و در قالب مقررات نگارشی مسابقات، دو لایحة تماماً انگلیسی از جانب دادستان و وکیل مدافع مینوشتند و در دور شفاهی نیز در چهار مرحلة مقدماتی، یک چهارم نهایی، نیمهنهایی و نهایی به رقابت میپردازند. در انتها نیز به سه لایحة برتر وکیل مدافع، سه لایحة برتر دادستانی و سه نفر از بهترین موترها جوایزی اعطا میشود.
لازم به ذکر است با توجه به گستردگی این مسابقات، قضات متعددی در جریان رسیدگی حضور دارند که معمولاً از وکلای بینالمللی انتخاب میشوند و مسابقات از سطح بسیار بالایی برخوردار است. در کنار مسابقات موتکورت، مسابقات ایفای نقش، با سناریوی مجزا برگزار میشود و قضات حاضر بر آن، نظارت میکنند و در نهایت، بهترین تیم در این مسابقات نیز اعلام میشوند.