
مهتا شعبانی جو
نسبت حقوق عامه و حقوق بشر
- رشته تحصیلی
- حقوق عمومي
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- تاریخ دفاع
- ۱۵ آذر ۱۴۰۱
- ساعت دفاع
- چکیده
-
هدف از نگارش پایان نامه حاضر بررسی نسبت میان حقوق عامه و حقوق بشر بوده است که در این راستا با استفاده از روش کیفی از نوع مورد کاوی بررسی این مهم میسر شد. یافتهی این پایاننامه آن بوده است که
. حقوق عامه و حقوق بشر با هم همپوشانی دارند.دلیل مدعای حاضر در اینجا آن است که حقوق عامه چه در مفهوم مضیق و چه در مفهوم موسع که در قانون اساسی جمهوری اسلامی و قوانین عادی مطمح نظر قرار گرفته است. از حیث مصادیق همان مواردی را شامل می شود که در سه نسل از حقوق بشر مورد نظر قرار گرفته است. با این وصف که حقوق بشر حقوقی است که به انسان صرف نظر از تابعیت او اعطا می شود، اما حقوق عامه یا حقوق عمومی مواردی است که به اعتبار تابعیت مشخص فرد به او اعطا میشود. نتیجه گیری از این پایان نامه نیز به این صورت بیان می شود که در نظام حقوقی ایران علیرغم مواجهه با اصطلاحاتی چون حقوق عامه حقوق عمومی حقوق ملت حقوق شهروندی و حقوق بشر این موارد تا حدود زیادی با هم همپوشانی داشته، با این تفاوت که حقوق شهروندی متأخر بر سایر مفاهیم حقوقی وارد نظام حقوقی ایران گردیده است، ولی مفهوم حقوق عامه دارای سابقه در میان فقهای اسلامی است. این ادعا به رغم عدم وجود تعریف قانونی از اصطلاح حقوق عامه میسر گردید. در رابطه با مفهوم یادشده تنها در یک دستورالعمل قوه قضاییه اقدام به تعریف حقوق عامه نموده است.
نسبت بین حقوق عامه و حقوق بشر را می توان از رهگذر حقوق شهروندی تعریف نمود.علی رغم کاربرد وسیع اصطلاح حقوق شهروندی در قوانین و مقررات مختلف و برگزاری همایش ها و میزگرد های متعدد هنوز محتوای حقوق شهروندی و مرز آن با مفاهیم دیگر تعیین نشده و تلاش شایسته ای برای تبیین و تعریف حقوق شهروندی صورت نگرفته است.بر این اساس ، باید کوشید تا نسبت حقوق بشر و آنچه ما امروز در متون قانونی مختلف "حقوق شهروندی" می خوانیم ، روشن شود.نسبت حقوق شهروندی با حقوق بشر را می توان با استفاده از نسبت های چهارگانه منطقی توجیه نمود .در حالت اول ، می توان نسبت تساوی میان حقوق بشر و حقوق شهروندی برقرار نمود با این وصف که قائلان به اندیشه "شهروندی جهانی" یعنی نئوکانتی ها از تساوی میان مفهوم حقوق بشر و حقوق شهروندی دفاع می کنند.نئوکانتی های بعد از هابرماس که در واقع قائل به یک نوع حقوق شهروندی جهانی هستند ، شهروندی جهان وطنی را پیش فرض قرار می دهند.دیدگاه برخی نئوآنارشیست ها نیز چنین است.در حالت دوم ، نسبت عموم و خصوص من وجه بیشتر در اندیشه های موجود در نظام حقوقی کامن لا نمود یافته است که در آن حتی گاهی دایره حقوق بشر گسترده تر است.در حالت سوم ، نسبت عموم و خصوص مطلق میان دو مفهوم یاد شده برقرار می گردد که این رویکرد در ایران بیشتر مورد استقبال است.چنین دیدگاهی ریشه در این امر دارد که قائلان به آن هنوز هم در چارچوب مفهوم تابعیت اندیشه ورزی کرده و مفهوم حقوق شهروندی را در این زمینه به کار می برند در حالی که شهروندی خود یک مفهوم حقوق بشری است .در حالت چهارم ، حقوق شهروندی در این نسبت تحت عنوان حقوق تعین یافته در چارچوب دولت های ملی متفاوت از حقوق بشر به عنوان حقوق انتزاعی و فکری است.حقوق بشر چیز جدایی است که تعین یافته ، ایده های انتزاعی نظیر حیثیت انسانی و یا مثلا سه ارزش مالکیت ، حیات و آزادی است که در صورت عینیت یافتن به حقوق بشر بدل می گردد.حقوق عامه مفهومی است که اخیرا از جهان عرب وارد ادبیات حقوقی ایران شده است.این مفهوم مبتنی بر خوانش هایی نو از فقه است و سابقه ای در فقه ندارد زیرا انسان مورد نظر فقه ، انسان استعلایی کانت نیست.
- Abstract
-
The reason of writing this thesis has been scrutiny over relationship between public rights and human rights. In this way, I enjoyed using a qualitative methodology. Finding of this writing has been the fact that there is a correlation between these two aforementioned notions. The rationale behind this is that public rights- whether in narrow or wide meaning- enshrined in Constitutional Law or other pieces of legislature have had the same rights as one can see in three generations of human rights, provided that human rights are to be defined as rights to be given to humans regardless of their citizenships but public rights in their very meanings are rights given to humans in regard to their citizenship. The conclusion is that in Iranian law order, despite having numberless expressions, public rights, people’s rights, citizenship rights and human rights, to name a few, these concepts overlap with each other. Bearing in mind that citizenship rights as a notion is a newcomer to Iranian legal system, however public rights as another one has been familiarized amongst Islamic jurisprudence. This so-called allegation has been alleged due to a lack of definition of public rights as they are being defined merely in an instruction affiliated to the Judiciary.
The relation between public rights and human rights can be defined by the virtue of citizenship rights. Despite the wide usage of the latter in various bodies of laws and having held many conferences regarding this, the concept of citizenship rights and its borders with other notions is yet to discover. The relation can be further discussed as following:
Firstly, these aforementioned concepts are equal owing to the fact that believers in school of “Global Citizenship” or “Neo-Kantianism” advocate this equivalence. Neo-Kantianism after Habermas, which in fact believes in a “global citizenship rights” rest it on an assumption of “cosmopolitan citizenship”. The vantage point of Neo-Anarchism is the same.
econdly, generality and peculiarity in some respect, having been mostly reflected in Common Law reflections, in which human rights are broader than citizenship rights.
Thirdly, absolute generality and peculiarity between these concepts, which is more celebrated in Iran. This approach stems from the fact that the believers have thought regarding the concept of citizenship, and utilized citizenship rights in this field although this is a human right concept in its entirety.
Fourthly, citizenship rights under the title of rights being materialized within national states, are different from human rights as something abstract. Human rights are abstract ideas such as human dignity, or three values of ownership, life, and freedom which will be turned into human rights should they materialize. Public rights, on the other hand, is a concept which has recently come from Arab world to Iran legal paradigm. This concept is based upon modern narratives of Islamic jurisprudence, which is hardly found in the past for the fact that human in Islamic jurisprudence is not equal to transcendent human of Kant.