همت ایمانی

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین سیاست خارجی و توسعه‌ی اقتصادی ایران در بستر تحولات نوین جهانی (تا سال ۲۰۴۰) است. این پژوهش علاوه بر مطالعات اسنادی، با روش آینده‌پژوهی (روش دلفی و سناریونویسی) انجام شده است. دغدغه اصلی این بود که «با توجه به تحولات نوظهور اقتصاد سیاسی جهانی، سیاست خارجی چه تأثیری می‌تواند بر توسعه اقتصادی ایران تا سال ۲۰۴۰ داشته باشد؟» در این راستا، بعد از معرفی پژوهش در فصل اول، در فصل دوم به تشریح مبانی نظری پژوهش (رهیافت نئولیبرالیسم رابرت کیوهن و جوزف نای، دولت مجازی ریچارد روزکرانس و مفهوم جهان شبکه‌ای) پرداختیم. سپس در فصل سوم، نقش فناوری‌های نوظهور در حکمرانی اقتصاد سیاسی جهانی بررسی شد و در فصل چهارم هم به امکان تحول در نظم اقتصاد سیاسی جهانی و ظهور جهان شبکه‌ای پرداخته شد. در ادامه در فصل پنجم با اجرای روش دلفی، پیشران‌های اولیه حاصل از مطالعات اسنادی فصول قبل، راستی‌آزمایی و اولویت‌بندی شد؛ همچنین نقش سیاست خارجی در توسعه اقتصادی ایران متناسب با تحولات نوین جهانی از دیدگاه نخبگان مورد ارزیابی قرار گرفت. نهایتاً در فصل ششم، براساس نتایج حاصل از مطالعات اسنادی و اجرای روش دلفی، سناریوهای پژوهش تحت عنوان جهان آشفته (سناریو نامطلوب)، دوقطبی منعطف (سناریو قابل تحمل)، و جهان شبکه‌ای (سناریو مطلوب) طراحی شد و متناسب با آن، الگوی برای سیاست خارجی ایران در جهت پیشبرد توسعه اقتصادی تهیه شد. یافته نهایی پژوهش این است که سیاست خارجی ایران در صورتی می‌تواند در پیشبرد توسعه اقتصادی نقش تسهیل‌گری داشته و بسترساز باشد که متناسب با پیشران‌هایی که به تحولات اقتصاد سیاسی جهانی تا ۲۰۴۰ شکل خواهند داد(۹ پیشران منتخب)، راهبردهای خود را (۱۵شاخص منتخب) در قالب اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدت پیگیری و محقق سازد.

کلیدواژه‌ها: اقتصاد سیاسی جهانی، ایران، توسعه اقتصادی، جهان شبکه‌ای، رهیافت نئولیبرالی، سیاست خارجی، فناوری‌های نوظهور.