محمد براتی جوآبادی

زنجیره تأمین اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی به دلیل نقش حیاتی در سلامت شهروندان یکی از زمینه‌های اساسی تنظیم‌گری است. این امر باعث شده است تا نهادهای مختلف بزارهای متعددی را به‌منظور اطمینان از تأمین کالای سالم و اصیل اعمال نمایند. ابزارهای تنظیم‌گری در دو سطح «قالب زنجیره تأمین» و «محتوای زنجیره تأمین» قابل دسته‌بندی بوده و در دو بخش واردات و توزیع اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی از الزام به اخذ مجوز، ایجاد ممنوعیت، تعیین تعرفه، ثبت، ورود و تأیید اطلاعات، تا تعیین ضمانت‌اجرای کیفری سخت‌گیرانه را در بر می‌گیرند. با این حال، تحقق تنظیم‌گری مطلوب زنجیره تأمین این اقلام با موانعی هم در عرصه قالب و هم در زمینه محتوای این زنجیره مواجه است. تعدد مقررات صادره، منقضی و یا غیرمرتبط بودن مقررات، فقدان ضمانت‌اجرای مؤثر در خصوص الزامات تنظیم‌گرانه، عدم امکان اجرای ابزارهای تنظیمی بازدارنده و تعارض صلاحیت نهادهای تنظیم‌گر، رسوب کالا در مبادی ورودی، سوءاستفاده از کارت‌های بازرگانی، ارتباط عضو زنجیره تأمین با سامانه‌های متعدد، الزام به ورود چندباره اطلاعات و ارائه مستندات به سامانه‌های اطلاعات اقتصادی، عدم تبادل یا تبادل ناقص یا با تأخیر اطلاعات میان سامانه‌های مرتبط با زنجیره تأمین، نوع و روش تبادل اطلاعات میان سامانه‌های مرتبط با زنجیره تأمین و نیز ناهماهنگی و فقدان زبان مشترک در ارتباط سامانه‌های مرتبط با زنجیره تأمین با یکدیگر و ناهم‌ترازی سطح ثبت اطلاعات در زنجیره تأمین بخشی از موانع مرتبط با تنظیم‌گری زنجیره تأمین اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی است. وضع قواعد مدت‌دار و با اطلاع‌رسانی قبلی، سامانه‌محور نمودن صدور و ابلاغ مقررات مرتبط با زنجیره تأمین و اخذ نظر از اعضای زنجیره تأمین در رابطه با تغییر یا حذف مقررات، پیش‌بینی وضعیت تمدید خودکار در مقررات موقت، کنترل سیستمی سقف ثبت سفارش، صدور ثبت سفارش پس از تخصیص ارز، صدور سیستمی اظهارنامه و قبض انبار متروکه، اجرای کامل طرح رتبه‌بندی اعتباری، الزام دستگاه‌های اجرایی مربوط به عدم تبادل مستقیم اطلاعات با بازرگان و اتصال به سامانه جامع تجارت، رفع مشکل عدم تبادل صحیح اطلاعات میان سامانه‌های دخیل در فرآیند تجاری، ابلاغ مدل مفهومی تبادل اطلاعات، استفاده از GTIN به‌عنوان شناسه کالا و استفاده از امضای الکترونیک (دیجیتال) در سامانه رهگیری، ردیابی و کنترل اصالت برخی از راهکارهای قابل‌اعمالی است که می‌تواند زمینه تحقق تنظیم‌گری مطلوب ‌‌زنجیره تأمین اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی را فراهم نماید.

واژگان کلیدی: تنظیم‌گری، زنجیره تأمین، اقلام دارویی، تجهیزات پزشکی.